Close
نگاشتار یا گرافیک (به انگلیسی: Graphics، گرافیکس) از واژهٔ یونانی graphikos است و به معنای آنچه که به طرح زدن و طراحی است مربوط میشود و ارتباط با نقاشی، رنگ‌آمیزی و نوشتن را بیان می‌کند. به بیان کلی، گرافیک به تصاویر بصری یا طراحی بر روی سطوحی همچون دیوار، بوم، کاغذ، سنگ و مواردی از این دست می‌گویند. از گرافیک‌ها برای ارائه اطلاعات، تصویرسازی و سرگرمی بهره می‌برند. در کاربردهای امروزی، گرافیک در شاخه‌های مختلفی از نوشتار تا نرم‌افزارهای تخصصی مورد استفاده قرار می‌گیرد.. تعریف دیگر از گرافیک، هر کار یا شیوهٔ مربوط به کشیدن تصویر از روی یک چیز یا از انگاره آن است؛ و بنابراین همهٔ پدیده‌هایی را در بر می‌گیرد که ایجاد شده‌اند: به شکل یک نشانه، علامت، نقشه، طراحی، کشیدن از روی یک چیز و به ویژه طراحی خطی یک پدیده.
از زمانی که انسان تصمیم به ارائه یک پیام تصویری گرفت و به زعم خویش از مواد و متریالی که برای هم نوعان او مفاهیم مشخص و تا حدودی ثابت داشت استفاده کرد هنر گرافیک آغاز شد و تاکنون نیز با همه پیشرفت‌ها و تغییراتی که داشته‌است باز هم با همان شیوه به حرکت خود ادامه می‌دهد. صدها نگاره در غار شووه Chauvet در جنوب فرانسه که در سی هزار سال پیش از میلاد مسیح طراحی شده‌اند، نگاره‌های غار لاسکو Lascaux، (چهارده هزار سال پیش از میلاد مسیح)، نگاره‌های شکارچیان در غار بیمبتکا Bhimbetka در هندوستان، (هفت هزار سال پیش از میلاد مسیح)، نگاره بومیان آفریقا در غار سیاربرگ آفریقای جنوبی (هزار سال پیش از میلاد مسیح) و بسی دیگر از این غار نگارها در دیگر نقاط جهان به همراه تولد خط به آوند زبان نوشته شده در سه یا چهار هزار سال پیش از میلاد، همه نشانه‌هایی بارز هستند از تاریخ گرافیک و رشته‌های وابسته به آن.
زمانی که در مورد «طراحی گرافیک» (Graphic Design) صحبت می‌کنیم، تصاویر مختلفی را در ذهن می‌آوریم. از بنرهای تبلیغاتی تا پوسترهای موجود در مجله‌ها و قالب‌های مختلف وب‌سایت، همگی تصاویری هستند که در ذهن ما شکل می‌گیرند. با وجود این‌که تمامی این مثال‌ها در دسته طراحی گرافیک جای می‌گیرند اما مواردی که می‌توان در این رابطه از آن‌ها نام برد، فهرستی بسیار طولانی را شامل می‌شوند که در زیر تنها به بخشی از این فهرست اشاره شده است.
فهرست بالا برای شروع آشنایی با طراحی گرافیک خوب است اما تصویر کاملی از آن ارائه نمی‌دهد. به همین جهت سعی می‌کنیم در ادامه توضیحات بیشتری را در این رابطه بیان کنیم.
طبق تعریف، طراحی گرافیک به هنر و عمل برنامه‌ریزی و نمایش ایده‌ها و تجریبات در قالب محتوای بصری و متنی می‌گویند. به بیان دیگر، طراحی گرافیک ارتباط خود را از طریق انتقال ایده‌ها و پیام‌های مشخص بصری برقرار می‌کند. این پیام‌های بصری ممکن است به سادگی یک لوگوی تجاری یا طرح‌های پیچیده‌تر مانند قالب وب‌سایت باشد.
با صحبت‌های بالا می‌توان دریافت که طراحی گرافیک، عناصر متنی و گرافیکی را دریافت و آن‌ها را در قالب رسانه‌های مختلف ترکیب می‌کند و به این ترتیب، انتقال پیام صورت می‌گیرد. تمامی این موارد در نهایت به ارتباط بهتر مصرف‌کننده و تولیدکننده می‌انجامد چراکه انتقال پیام یک کمپین تبلیغاتی، محصول یا پروژه‌های مختلف را به عهده دارد.
در کاربرد امروزی، گرافیک دیزاین را می‌توان در موارد زیر به کار برد.
تقریبا هر روز با مسائل هنری ظریفی روبرو می‌شویم و به سادگی از آن‌ها گذر می‌کنیم اما کافی است تا نگاهی کوتاه به مجلات داشته باشیم یا حتی علامت «خروج» در پارکینگ و فروشگا‌ه‌ها را با دقت بیشتری نگاه کنیم تا درک بهتری از این آثار کوچک هنری بدست آوریم. این نکته را هم باید در نظر داشت که با وجود اهداف تبلیغاتی گرافیک‌دیزاین، از آن برای خلق آثار بدیع هنری نیز استفاده میشود.
برای این‌که درک بهتری از این موضوع داشته باشید باید در ابتدا با عناصر و اصول سازنده طراحی آشنا باشید. این عناصر به طور معمول برای خلق طرحی اثرگذار و چشم‌نواز، همراه با هم یا ضد هم بکار گرفته می‌شوند. عناصر گرافیک‌دیزان در فهرست زیر آورده شده‌اند.
طراحان گرافیک همچنین با استفاده از دستورالعمل‌های مشخصی در طراحی سعی می‌کنند که طرح نهایی از ترکیب‌بندی مناسبی برخوردار باشد. این اصول که در زیر فهرست شده‌اند، در توازن و پایداری یک اثر نقش دارند.
البته اصول و قواعدی که گفته شد، لزوما قرار نیست که به طور دقیق به کار گرفته شوند بلکه در این میان، یک طراح گرافیک خوب باید در ابتدا چنین اصولی را بشناسد تا بتواند در مواقع مناسب از این قوانین عبور کند و طرحی خلاقانه بیافریند. در ادامه به توضیح برخی از این اصول و عناصر می‌پردازیم.
خط‌ها را تقریبا می‌توان در تمامی طرح‌های گرافیکی مشاهده کرد. این خط‌ها ممکن است مستقیم، منحنی، باریک، خط‌چین، کوتاه، بلند و … باشند. از این خط برای تقسیم فضا یا جلب توجه بیننده در جهتی خاص بهره می‌گیرند.
رنگ‌ها مشخص‌ترین و مهم‌ترین عنصر یک طراحی به شمار می‌آیند. تاثیری که رنگ‌ها به سرعت بر طرح می‌گذارند، توسط تمامی افراد قابل مشاهده است. درک این تاثیر به گونه‌ای است که شاید نیازی به آشنایی با اصول طراحی هم نباشد.
رنگ‌ها را می‌توان در پس‌زمینه طرح یا در ترکیب با سایر عناصر مانند رنگ، شکل یا تایپوگرافی مورد استفاده قرار داد. رنگ‌ها احساسات مختلفی را منتقل می‌کنند. به طور مثال رنگ قرمز نشان‌دهنده شور و شوق و رنگ سبز بیانگر طبیعت است. برای آشنایی بیشتر با رنگ‌ها و مفاهیم منتقل شده توسط آن‌ها، مطالعه مطلب «روانشناسی رنگ ها در بازاریابی و فروش — راهنمای کاربردی» پیشنهاد میشود.
شکل را می‌توان ترکیبی از خطوط دانست. این شکل‌ها می‌توانند دایره، مربع، مستطیل، مثلث یا از انواع شکل‌های انتزاعی باشند. شکل‌ها با مفاهیم مختلفی همراه هستند. به طور مثال، از دایره‌ها برای انتقال مفهومی واحد بهره می‌گیرند و مربع در نمایش ساختار بکار می‌رود. به یاد داشته باشید که رنگ، پس‌زمینه و بافت یک شکل همگی بر دریافت بیننده از طرح، اثرگذار هستند.
«فضای خالی» (White Space) و «فضای منفی» (Negative Space) در طراحی اهمیت زیادی دارد و خوانایی یک اثر را برای بیننده بهتر می‌کند. طراحی مناسب با استفاده از فضای خالی سبب میشود سایر عناصر طراحی به اصطلاح، جایی برای تنفس داشته باشند.
استفاده از «بافت» (Texture) روز به روز بیشتر میشود و در طراحی‌ها به مرور بهرهگیری از بافت نسبت به پس‌زمینه با رنگ ثابت اولویت پیدا می‌کند. بافت‌ها را می‌توان در کاغذ، سنگ، سیمان، آجر و پارچه مشاهده کرد. از بافت‌ها با کیفیت‌های مختلف می‌توان بهره برد.
به هنگام کار با متن باید ارتباط مناسبی بین متن و نحوه نمایش آن ایجاد کرد. این کار به طور معمول با تایپوگرافی انجام میشود. در بیانی ساده، تایپوگرافی به هنر چینش متن، به شیوه‌ای خوانا و تعاملی می‌گویند. احساسات مختلفی را می‌توان از طریق متن‌های مناسب به بیننده منتقل کرد. تایپوگرافی مناسب باید سلسله مراتب بصری مناسبی را به همراه توازن و تون صحیح (Tone) ایجاد کند. برای این‌که با تایپوگرافی فارسی آشنا شوید، مطالعه مطلب زیر پیشنهاد میشود.
مقیاس و اندازه اشیا، شکل‌ها و سایر عناصر، بر دینامیک بخش‌های مهمی از یک طراحی تاثیرگذارند. بهرهگیری از مقیاس، سلسله مراتب بصری را خلق می‌کند. علاوه بر این، با بهرهگیری از مقیاس می‌توان نقاط مهمی در طراحی را برجسته کرد تا نگاه بیننده به طرف آن جلب شود.
تاکید، نقطه‌ای کانونی در طراحی ایجاد می‌کند. زمانی که در جریان طراحی، از این عنصر کمک بگیریم، می‌توانیم نظر بیننده را به سایر بخش‌های یک طراحی جلب کنیم.
زمانی که یک طراح با عناصر مختلف طراحی آشنا میشود باید در رابطه با توزیع این عناصر در طراحی خود نیز تصمیم‌گیری کند. طراحی متوازن (Balanced) به طور معمول حسی از پایداری را ایجاد می‌کند اما در طراحی نامتوزان، دینامیک (پویایی) اهمیت می‌یابد. طراح از طریق شکل، رنگ، بافت، خط و سایر عناصر به توازن دست پیدا می‌کند.
از جمله اهداف مهم در طراحی، هارمونی است. در یک طراحی خوب، هر عنصر باید کارکردی مکمل با دیگر عناصر داشته باشد. با این وجود، اگر همه‌چیز در طراحی یکسان باشد، طرحی یکنواخت ارائه میشود. به همین دلیل، در یک طراحی باید توازنی بین هارمونی و تضاد (کنتراست) وجود داشته باشد.
گرافیک‌دیزان معانی مختلفی دارد و در شاخه‌های مختلفی بکار گرفته میشود. حتی طراحی وب، موشن‌گرافیک و انیمیشن را نیز می‌توان در این حوزه جای داد. به طور مثال اگر در دهه‌های گذشته از شخصی در مورد تعریف طراحی گرافیک سوال می‌کردید احتمالا آن را در پوسترهای فیلم و تبلیغات نشریات چاپی خلاصه می‌کرد. اما امروزه و با زندگی در عصر دیجیتال، انواع مختلفی از طراحی گرافیک یافت میشود.
ریشه برخی از مدرن‌ترین طراحی‌های گرافیکی را می‌توان ناشی از پیشرفت‌های تکنولوژی دانست. در زیر به برخی از انواع گرافیک‌دیزان اشاره کرده‌ایم.
با گسترش تکنولوژی و معرفی شاخه‌های جدید گرافیک‌دیزاین، شغل‌های متنوعی نیز برای این هنر بوجود می‌آید. به عبارت دیگر، این پیشرفت در تکنولوژی، فرصت‌های شغلی این رشته را نیز متحول کرده است.
به طور مثال، طراحان قدیمی‌تر که پیش‌تر به طراحی جلد کتاب‌ها و مجله‌ها و سایر رسانه‌های چاپی مشغول بودند، امروز دیگر جایگاه شغلی قبل را ندارند زیرا نوع طراحی‌ها از حالت سنتی خارج شده و به طراحی با ابزارهای جدید تکنولوژی حرکت کرده است. با این وجود، فرصت‌های شغلی که در آن به Graphic Designer نیاز داشته باشند، رشد مناسبی داشته است. دلیل شکل‌گیری بیشتر این شغل‌ها نیز برای این است که کسب‌وکارها تمایل پیدا کرده‌اند تا هرچه بیشتر در فضای دیجیتال حضور داشته باشند.
با توجه به موارد گفته‌شده و لزوم حضور بیشتر شرکت‌ها از فضای دیجیتال و بهرهگیری از استراتژی‌های دیجیتال مارکتینگ، شغل‌های زیر را می‌توان برای طراحی گرافیک در نظر گرفت.
آن چیزی که می‌توان از عنوان‌های مختلف این شغل‌ها دریافت این است که وقتی دانش لازم در این زمینه کسب شد، در ادامه مسیر شغل‌های مختلفی وجود دارد تا یک طراح، بر اساس علاقه خود به آن‌ها بپردازد.
تا اینجا به شکل مناسبی می‌دانیم که گرافیک چیست و طراح گرافیک چه نوع چالش‌هایی را در فعالیت‌های خود تجربه می‌کند. در ادامه با ابزارهای مورد نیاز یک طراح آشنا می‌شویم. در بسیاری از منابع، زمانی که صحبت از لوازم مورد نیاز طراحی گرافیک باشد، استفاده از لپ‌تاپ و تجهیزات گران‌قیمت طراحی در ابتدای کار پیشنهاد میشود.
البته این پیشنهادات صحیح هستند اما نکته‌ای که نباید فراموش کنیم این است که در آغاز کار باید با طراحی آشنا شوید و ابزارهای ابتدایی طراحی نیازی به کالاهای دیجیتال ندارند. البته همین ابزارها نیز قیمت‌های بالایی را شامل می‌شوند. با این وجود، نسبت به ابزارهای دیجیتال، قیمت بسیار پایین‌تری دارند. در ادامه این متن، سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای مورد نیاز برای گرافیک‌دیزاین را معرفی می‌کنیم.
سخت‌افزارهای مورد نیاز برای طراحی گرافیک در ادامه آورده شده‌اند.
آسان‌ترین و ارزان‌ترین راه برای نمایش ایده‌های ذهنی، استفاده از کاغذ و قلم است. در ابتدا شاید تهیه یک مداد و کاغذ ساده باشد اما برای این‌که طراحی مناسبی را انجام دهید، تهیه لوازم زیر پیشنهاد میشود. توجه داشته باشید که لزومی ندارد تمامی این موارد را از همان ابتدا تهیه کنید بلکه می‌توانید با تهیه یک مداد و چند کاغذ طراحی، کار خود را شروع کنید.
همانطور که گفته شد، طراحی‌ها از حالت کاغذی به دیجیتالی تغییر کرده‌اند و بنابراین، داشتن کامپیوتر مناسب این کار از جمله ملزومات برای پیشرفت به شمار می‌آید. اگر قدرت خرید تجهیزات گران‌قیمت را دارید، خرید MacBook Pro یا Mac Pro پیشنهاد میشود. همچنین می‌توانید از Surface Studio نیز برای استفاده از نرم‌افزارهای ویندوزی کمک بگیرید.
با این وجود، طبیعی است که بسیاری از افراد توانایی تهیه چنین تجهیزاتی را نداشته باشند. از این‌رو، داشتن کامپیوتری که بتواند نرم‌افزارهای گرافیکی را به شکل مناسبی اجرا کند هم کفایت می‌کند. علاوه بر این، به مرور زمان بسیاری از نرم‌افزارهای گرافیکی به صورت ابری ارائه خواهند شد و همین امر، امکان بهرهگیری از تجهیزات ارزان‌تر را نیز فراهم می‌کند زیرا برای اجرای نرم‌افزارها از توان تجهیزات ابری استفاده میشود.
ابزار دیگری که می‌توان برای طراحی استفاده کرد، تبلت‌ها و قلم‌های نوری هستند. این ابزارها شباهت بیشتری به قلم و کاغذ دارند و از این‌رو، طراحانی که به شکل اصولی و کلاسیک با این هنر آشنا شده‌اند، استفاده از این ابزار را بر سایر ابزارها ترجیح می‌دهند. علاوه بر این، با داشتن یک کامپیوتر می‌توان قلم‌های نوری ارزان‌قیمتی را تهیه کرد که به طور کامل احساس استفاده از کاغذ را به طراح منتقل می‌کنند. البته همانند سایر تجهیزات دیجیتالی، این نوع از قلم‌های نوری نیز بازه قیمتی ارزان‌قیمت تا بسیار گران‌قیمت را تشکیل می‌دهند.
با استفاده از گوشی هوشمند می‌توان با مشتریان و سایر افراد ارتباط مناسبی برقرار کرد. در حقیقت، یک طراح برای پیشرفت کار خود به طور قطع از رسانه‌های اجتماعی و روش‌های بازاریابی شبکه های اجتماعی بهره می‌گیرند. علاوه بر این، گوشی‌های هوشمند می‌توانند در استفاده از اپلیکشین‌های طراحی و ویرایش تصاویر بکار گرفته شوند. همچنین، گاهی اوقات این گوشی نقش یک دوربین عکاسی مناسب را هم برای طراح ایفا می‌کنند.
برای افرادی که در طراحی‌های خود نیاز به عکس‌های باکیفیت دارند، استفاده از یک دوربین عکاسی حرفه‌ای از جمله اولولیت‌های اصلی به شمار می‌آید. البته به دلیل هزینه بالای این دوربین‌ها، گاهی اوقات اجاره کردن آن‌ها صرفه اقتصادی بیشتری دارد.
از جمله نکات مهم در طراحی، بهرهگیری از رنگ‌های درست و دقیق است. به طور مثال، رنگ آبی استفاده شده در یک طرح ممکن است همان رنگ آبی را در صفحه‌نمایش دیگر یا به هنگام چاپ نشان ندهد. بنابراین استفاده از یک مرجع رنگی برای آگاهی از رنگ صحیح اهمیت پیدا می‌کند. «سیستم انطباق رنگ پنتون» (Pantone Matching System) از جمله روش‌های مرسوم برای استفاده صحیح از رنگ‌ها بویژه به هنگام چاپ است.
راه دیگری که برای استفاده صحیح از رنگ‌ها پیشنهاد میشود، بهرهگیری از یک صفحه‌نمایش کالیبره شده یا استفاده از ابزارهایی است که به این کار کمک می‌کند. این ابزارها که البته هزینه بالایی هم دارند، با آنالیز رنگ‌های خروجی از صفحه‌نمایش، به کالیبره کردن رنگ‌ها کمک می‌کنند.
با وجود این‌که بسیاری از نرم‌افزارها از ذخیره‌سازی ابری پشتیبانی می‌کنند اما همچنان، طراحان گرافیک به استفاده از حافظه‌های فیزیکی علاقه دارند. همچنین، عکس‌ها، ویدیوها و سایر فایل‌های مربوط به طراحی به طور معمول حجم بسیار زیادی را اشغال می‌کنند. از این‌رو، استفاده از حافظه‌های خارجی (اکسترنال) را هم می‌توان به لوازم مورد نیاز یک طراح اضافه کرد.
برای طراحی دیجیتال به طور قطع باید با نرم‌افزارهای گرافیکی این حوزه آشنایی داشته باشید. در ادامه به مهم‌ترین نرم‌افزارهای این حوزه اشاره می‌کنیم.
با استفاده از نرمافزار فتوشاپ، بسیاری از طرح‌های گرافیکی مانند بنرهای تبلیغاتی، مهر، لوگو، پوستر، کاتالوگ و مواردی از این دست را می‌توان طراحی کرد. البته برای یادگیری این نرمافزار باید مسیر مشخصی را دنبال کنید و برای بررسی این مسیر به کسب تجربه نیاز دارید.
در نهایت، فتوشاپ امکان طراحی تصاویری رستری (پیکسلی) را فراهم می‌کند. اما در بسیاری از موارد باید با طرح‌های برداری (وکتور) نیز کار انجام شود. از این‌رو باید نرم‌افزارهای دیگری را به‌کار گرفت که در ادامه به آن‌ها اشاره شده است.
نرمافزار ایلاستریتور (Adobe Illustrator) از جمله نرم‌افزارهایی است که برای طراحی‌های برداری مانند طراحی لوگو بکار گرفته میشود.
نرمافزار دیگری که در طراحی‌های برداری بکار گرفته میشود، نرمافزار کورل (CorelDRAW) است. طراحی‌های مختلفی از جمله تقویم رومیزی و ست‌های اداری با استفاده از این نرمافزار انجام می‌شوند.
برای آشنایی با این نرمافزار و ابزارهای مقدماتی آن، مطالعه مطلب زیر پیشنهاد میشود.
یک طراح علاوه بر موارد گفته شده باید با ویرایش ویدیو نیز آشنا باشد چراکه طراحی موشن‌گرافیک‌ها و ایجاد جلوه‌های ویژه در فیلم‌ها همگی به کمک این نرم‌افزارها امکان‌پذیر است. نرم‌افزارهای ادوبی پریمیر و ادوبی افترافکت دو مورد از پرکاربردترین نرم‌افزارهای این حوزه به شمار می‌آیند.
در تعریفی ساده، طراحی تحلیلی در گرافیک به فهم و درک طراحی فارغ از زمان یا هزینه صرف شده برای آن می‌گویند. به طور معمول در این بخش، عناصر مختلف یک طراحی را از یکدیگر جدا می‌کنند تا بررسی طرح به شکل دقیق‌تری انجام گیرد. با ادغام جداگانه این عناصر روی طراحی می‌توان درک بهتری از آن بدست آورد. از این‌رو، به کمک طراحی تحلیلی این امکان وجود دارد که طراحی‌های مختلفی را مورد آزمایش و بررسی قرار داد.
در تعریفی بسیارساده، «گرافیک رایانه‌ای» (Computer Graphics) به ایجاد تصویر به کمک کامپیوتر می‌گویند. امروزه گرافیک کامپیوتری هسته اصلی تکنولوژی را در عکاسی، فیلمبرداری، بازی‌های کامپیوتری، صفحه‌نمایش‌های موبایل و کامپیوترها تشکیل می‌دهد. به طور معمول، گرافیک رایانه‌ای، ترکیبی از مفاهیم کامپیوتری، هندسی و ریاضی را شامل میشود.
حال که با طراحی گرافیک آشنایی پیدا کردیم، بهتر است به رشته فتوگرافیک هم اشاره کنیم. این رشته همانطور که از نام آن پیداست، بیشتر به عکاسی اختصاص دارد و دانشجویان و دانش‌آموزان این رشته، بیشتر با مفاهیم و کاربردهای عکاسی آشنا می‌شوند.
